ارزیابی لاین های خالص نوترکیب گندم نان از نظر برخی صفات زراعی و مورفولوژیکی

به منظور شناسایی لاین‌های پرمحصول گندم با خصوصیات مطلوب زراعی، 40 لاین خالص نوترکیب (نسل شش) گندم نان حاصل از تلاقی ارقام ‘نوراستار’ (پاییزه) و ‘زاگرس’ (بهاره) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز و در سال زراعی 1392 ارزیابی شدند. صفات مورد اندازه‌گیری شامل وزن پدانکل، وزن میانگره دوم، وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در کرت، زیست توده کل، عملکرد دانه، وزن هزاردانه، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول میانگره دوم، طول سنبله، شاخص برداشت، سطح برگ پرچم و عملکرد کاه بودند. بین لاین‌های مورد مطالعه از نظر همه صفات به­جز وزن سنبله، سطح برگ پرچم و شاخص برداشت اختلاف معنی‌دار مشاهده شد. تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در کرت، زیست توده و عملکرد کاه از صفات مهمی بودند که تنوع ژنتیکی بالایی نسبت به سایر صفات داشتند. صفات وزن پدانکل، وزن میانگره دوم، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در کرت و وزن هزاردانه از وراثت­پذیری بالایی برخوردار بودند. وزن پدانکل، وزن میانگره دوم و تعداد دانه در سنبله بیشترین درصد بازده ژنتیکی را داشتند. در مقایسه میانگین صفاتدر مقایسه میانگین صفات، لاین‌های 93، 28، 296 و 31 به عنوان برترین لاین‌ها شناسایی شدند.براساس تجزیه همبستگی ساده، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت، صفات تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در کرت مهمترین اجزای مؤثر بر افزایش عملکرد دانه بودند. تجزیه خوشه‌ای از نظر کلیه صفات و براساس میانگین داده‌های استاندارد و روش Ward لاین‌های مورد مطالعه را بهچهار گروه تقسیم­بندی کرد. با انجام تجزیه به عامل‌ها، چهار عامل مهم، در حدود 82 درصد از کل تغییرات داده‌ها را توجیه کردند.